Ik ben mee met iemand naar een muziekvoorstelling. Het is in een klein zaaltje in een dorpje en er speelt een Big Band. De muziek vind ik gaaf, maar ik heb niet voldoende aandacht om kijkend te luisteren, dus ik lees ondertussen een boek: “Der Tätowierer von Auschwitz”. Het onderwerp had ik al een tijd geleden afgezworen, maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Wat trekt mij toch in hemelsnaam in de vreselijke oorlogsverhalen over leven en dood in de concentratiekampen?
Ik heb het overdacht en kom tot de conclusie dat ik steeds weer op zoek ben wat mensen doen om die vreselijke, niet voor te stellen, situatie te overleven en te ontkomen. Wie overleven wel en wie niet? En wat als je naast het feit dat je elk moment dood kan worden geschoten, weet dat er anders de Zyklon B op je wacht in de gaskamers? Hoe zorg je ervoor dat je de dans ontspringt?
Dit boek wat ik nu lees is net een kinderboek, omdat het vanuit de derde persoon wordt verteld; ‘Jan ging de barak binnen’ en daardoor komen de dingen bij mij net minder hard binnen dan wanneer de schrijver het vanuit de ik-persoon had verteld. Het maakt de ellende er niet minder op en dus nu opnieuw op zoek naar de overlevingsstrategie. Mensen die bang zijn, doen er alles aan om te overleven, soms verraden ze anderen, of erger nog, werken ze mee aan moord om zelf te kunnen overleven. Gek toch? Of niet?
Vaak heb ik mij afgevraagd wat ik zou doen als ik in een concentratiekamp zou zitten. Stel ik zou de opdracht krijgen van de Duitsers andere medegevangenen te martelen om achter de ‘waarheid’ te komen, soms tot de dood erop volgt (was een verhaal in dit boek)? Wanneer ik zou weigeren, schieten ze mij af, of word ik vergast of wat dan ook. Doe je het wel, dan breng je mensen die net als ik onschuldig vastzitten om. Vreselijk, wat een dilemma en ik heb er geen antwoorden op. Hoe moedig zou ik zijn en is het misschien net zo moedig om niets te doen en gewoon te gehoorzamen?
-- "Vaak heb ik mij afgevraagd wat ik zou doen als ik in een concentratiekamp zou zitten" --
Oh wat ik ben vaak, echt heel vaak, blij dat ik dan gewoon veilig in Nederland leef. En ik besef me dat ik me veilig waan, maar dat er ook in Nederland genoeg mensen zijn die in onderdrukking leven en die misschien wel dezelfde keuzes moeten maken als in de situatie in het concentratiekamp.
Waarom schrijf ik dit? Kennelijk worden normen en waarden anders wanneer een mens onder grote druk staat. Of zijn die normen en waarden er nog wel, maar maak je andere keuzes om te overleven. Maar beseffen wij ons altijd goed genoeg wanneer we onder druk staan? Nu is leven in een concentratiekamp zo’n grote vorm van onderdrukking dat alles wat je doet als onderdrukte, wel uit te leggen is, denk ik dan maar. Maar soms zie ik hetzelfde gebeuren, in het hier en nu en bij ogenschijnlijk doodnormale mensen die aardig vrij lijken te zijn.
We lijken in deze samenleving allemaal toch een soort van vijand te hebben, een soort SS’er die naar je kijkt en wanneer je het niet doet volgens zijn inzicht (of af en toe was het een zij), dan ga je eraan. Het zijn de onzichtbare mensen of media die je beïnvloeden met ideeën waar je graag aan wil voldoen. Je neemt dingen over en je roept wat en voor je het weet sta je met z’n allen over eenzelfde onderwerp te roepen. Denk je wel na wat je vindt? In extreme omstandigheden, zoals in een concentratiekamp, voel je denk ik echt wel tegenstrijdigheid met de normen en waarden die je hebt, omdat de situaties super uitvergroot zijn. Maar gebeurt het ons ook niet eigenlijk een beetje?
En dat doet me dit stuk schrijven, want ook al leven wij in een heel veilig land, toch doen we hetzelfde als die mensen in het concentratiekamp. Nu schrijf ik ‘overleven’ zou je verwachten, maar nee, het gaat me om iets anders wat ik steeds (en al is het heel klein) toch bij mezelf en om mij heen zie: ergens hebben we allemaal een onzichtbaar iemand die vindt dat je zo en zo MOET zijn en dus op een bepaalde manier moet leven. In jouw hoofd moet je het doen, zoals die onzichtbare gene het bepaalt, anders dan doe je het niet goed genoeg. En dit draag je ook over op anderen en je oordeelt vaak vanuit die opinie dat anderen het dus niet goed doen. Maar is dit wel zo?
--"dit is goed voor je en dat moet je laten".--
Naar mijn idee zijn we als maatschappij erg goed geworden in het beweren van dingen; dit is goed voor je en dat moet je laten. Iedereen wil elkaar ook beïnvloeden, lijkt het. Vroeger was er maar een kleine groep journalisten die na degelijk onderzoek informatie naar voren bracht door middel van een krant. Maar nu is iedereen GOEROE, iedereen die maar met een LinkedIn profiel om kan gaan, Facebook heeft of wat dan ook, kan proberen op deze manier zo zijn invloed uit te oefenen. Ik doe dit natuurlijk net zo goed, nu met dit artikel, maar het is de vraag door wie die informatie wordt opgepikt en met welke intentie het gedropt wordt. Wil iemand er iets goeds mee of is het puur voor eigen gewin? Wat is goed en wat is slecht? Door wie laat jij je beïnvloeden en tot hoever? Jij past je aan aan het fenomeen wat jij denkt dat heerst en misschien doe je je wel eens anders voor dan wie je bent? Voeren wij de druk met ons allen niet heel hoog op?
Het is moeilijk om echt goed duidelijk te maken wat ik bedoel, merk ik. Het zit allemaal in mijn hoofd, maar zodra ik het op ga schrijven, dan lijkt het niet helemaal te kloppen. Wie weet doe ik in de toekomst een nieuwe poging wanneer mijn hersens dit onderwerp nog eens hebben kunnen herkauwen.
Gelukkig leven de meeste mensen niet in extreme omstandigheden en hoeven weinigen te beslissen over leven en dood, in die zin dat we een ander wat aan doen. Die omstandigheid geeft ons de mogelijkheid om ons vrij te voelen. Maar wees bewust van die vrijheid…….Ik hoop dat je je regelmatig afvraagt of hetgeen je denkt en doet wel echt bij jouw eigen normen en waarden past. Wees bewust van wat je doet, denkt en voelt. Want voor je het weet heb je voor jezelf of voor anderen toch een Zyklon B boobytrap gemaakt.
P.S.
Het lijkt wel een zwaar onderwerp voor iemand die zich Gouddenker noemt, maar soms moet je je heel bewust zijn hoe je zelf bent, want jij bent je eigen instrument binnen jouw functie en bedrijf. Loopt er iets niet goed in bijvoorbeeld de samenwerking; begint het bij wie jij zelf bent en welke uitgangspunten je hebt. Na grondige analyse, kun je over op een verbeterplan.
Reactie plaatsen
Reacties